ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

http://www.greektoons.org/t1150-topic

Άγιος Βασίλης έρχεται... Από τον Άη Βασίλη στον Santa Claus

Η πιο γλυκιά και παραδοσιακή μορφή των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι αναμφισβήτητα ο Άγιος Βασίλης. Χοντρούλης, ροδομάγουλος, πάντα ντυμένος στα κόκκινα, συνεχώς γελαστός και χαρούμενος κουβαλάει στην πλάτη του ένα τεράστιο τσουβάλι γεμάτο με δώρα και φέρνει στα παιδιά όλου του κόσμου τη χαρά, την ελπίδα και την ευτυχία της προσμονής.

Ο Άγιος Βασίλης την παραμονή των Χριστουγέννων φορτώνει το έλκηθρό του, που το σέρνουν οκτώ τάρανδοι, με κάθε λογής παιχνίδια και αρχίζει το ταξίδι του. Γυρίζει όλο τον κόσμο, για να μοιράσει δώρα στα παιδιά, μένοντας για πάντα χαραγμένος στην καρδιά και στη ψυχή μας. Αυτή η ευγενική μορφή με την κατάλευκη γενειάδα, αποτελεί σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα τον πλέον αγαπημένο ήρωα των παιδιών τις ημέρες των εορτών, ακόμη και σε χώρες μη χριστιανικές.



Κάθε χρόνο το ταξίδι του Άη Βασίλη ολοκληρώνεται την Πρωτοχρονιά, όταν γεμάτος δώρα μπαίνει από τις καμινάδες των τζακιών στα σπίτια και αφήνει κάτω από το στολισμένο δέντρο τα δώρα των παιδιών. Η παράδοση σύμφωνα με την οποία ο Άη Βασίλης περνά μέσα από καμινάδες, για να δώσει δώρα στα παιδιά, προέρχεται από το ποίημα του Αμερικανού συγγραφέα Κλέμεντ Μουρ με τίτλο «Μια επίσκεψη από τον Άγιο Νικόλαο», ο οποίος δανείστηκε την ιδέα της καμινάδας, μαζί με την ιδέα του έλκηθρου και των οκτώ ταράνδων που το σέρνουν, από ένα φινλανδικό παραμύθι. Πόσοι από εμάς, ωστόσο, γνωρίζουμε την αληθινή ιστορία του Άη Βασίλη, που τραγουδούν τα παιδιά στα κάλαντα την παραμονή της Πρωτοχρονιάς;

Το έθιμο της ανταλλαγής δώρων τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά χάνεται στα βάθη των αιώνων. Χρειαζόταν, όμως, κάποιος που θα προσωποποιούσε αυτή τη γιορτή και θα την έκανε ακόμη πιο ευχάριστη για την παιδική φαντασία. Άγιος Βασίλης, Σεντ Νίκολας, Πατέρας των Χριστουγέννων, Κρις Κρινγκλ, Σίντερ Κλάας, Βάιναχτσμαν, Περ Νοέλ, Χοτέισο, Νοέλ Μπάμπα, Ντεντ Μόροζ, Γιουλουπούκι… είναι μερικά μόνο από τα ονόματα, που του δόθηκαν με πιο γνωστό και διαδεδομένο αυτό του Σάντα Κλάους. Ας δούμε, όμως, μαζί την αληθινή ιστορία του Άη Βασίλη...

ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

Ο Μέγας Βασίλειος υπήρξε Πατέρας της Εκκλησίας. Η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία την 1η Ιανουαρίου. Η Αγγλικανική και η Ρωμαιοκαθολική εκκλησία τιμούν την μνήμη του στις 2 Ιανουαρίου, ενώ η Λουθηρανική στις 14 Ιουνίου. Γεννήθηκε στη Νεοκαισάρεια του Πόντου γύρω στο 330 μ.Χ. από εύπορη και ιδιαίτερα χριστιανική οικογένεια και μεγάλωσε στην Καισαρεία της Καππαδοκίας. Ο πατέρας του Βασίλειος ήταν δικηγόρος και δάσκαλος ρητορικής στον Πόντο. Η μητέρα του Εμέλια ήταν από τις πιο μορφωμένες και ενάρετες γυναίκες της εποχής, κόρη Χριστιανού μάρτυρα. Οι γονείς του τον ανέθρεψαν με χριστιανικά ιδεώδη, ενώ φρόντισαν πολύ και για τη μόρφωσή του.

Ο Βασίλειος μετά τις πρώτες σπουδές του στην Καισαρεία πήγε στην Κωνσταντινούπολη για να διδαχτεί θεολογία και νομικά, από τον περίφημο ρήτορα Λιβάνιο. Αργότερα συνέχισε τις σπουδές του στην Αθήνα, όπου για πέντε χρόνια διδάχτηκε τη φιλοσοφία, τη ρητορική, την αστρονομία, την ιατρική, τη γεωμετρία και τα μαθηματικά. Όταν επέστρεψε στην Καισαρεία, δίδαξε με επιτυχία τη ρητορική, όμως γρήγορα αποφάσισε να ασπασθεί το μοναχικό βίο.

Στις κρίσιμες ώρες για την ορθοδοξία, η εκκλησία του ζήτησε να προσφέρει τις πολύτιμες υπηρεσίες του στον αγώνα κατά των αιρετικών Αρειανών και κατά της δυστυχίας. Η απαίτηση του λαού του τον έκανε να διακόψει το μοναχικό βίο και να χειροτονηθεί πρεσβύτερος στην Καισαρεία της Καππαδοκίας. Στη μεγάλη πείνα του 368 μ.Χ κινητοποίησε τους πλούσιους να βοηθήσουν εκείνους που είχαν ανάγκη και καθιέρωσε τη διανομή τροφίμων, ρούχων, χρημάτων και κάθε είδους βοήθειας σε φτωχές οικογένειες απόρων. Παράλληλα, ίδρυσε κοντά στην Καισαρεία μια ολόκληρη πόλη από φιλανθρωπικά ιδρύματα, γηροκομεία, νοσοκομεία, ξενοδοχεία και ορφανοτροφεία, που προς τιμήν του ονομάστηκε «Βασιλειάδα».



Το 370 μ.Χ διαδέχθηκε στον επισκοπικό θρόνο το μητροπολίτη Καισάρειας Ευσέβιο. Διακρίθηκε για το ήθος, τη σοβαρότητα και την αξιοπρέπειά του, καθώς επίσης για την ευσέβεια, την καλοσύνη και την ανθρωπιά του και παρέμεινε μέχρι το τέλος ακλόνητος στις αρχές και στα πιστεύω του. Οι σύγχρονοί του, ενώ ζούσε ακόμη, τον ονόμασαν «Μέγα», τόσο για την πίστη και τη σωφροσύνη του, όσο και για τη γενναιοδωρία του.

Όμως, οι πολλές κοινωνικές και εκκλησιαστικές φροντίδες επηρέασαν αρνητικά τον ασθενικό οργανισμό του ασκητικού Ιεράρχη, που εκδήλωσε οξεία νόσο των νεφρών. Άρρωστος βαριά ο Βασίλειος εγκατέλειψε τα εγκόσμια πάμπτωχος σε ηλικία 48 ετών στις 31 Δεκεμβρίου του 378 μ.Χ., αφήνοντας πίσω μεγάλη θλίψη και γενικό πένθος στο λαό. Το ποίμνιό του, προέπεμψε τη σωρό του στην Άνω Ιερουσαλήμ την 1η Ιανουαρίου του 379 μ.Χ.. Ο πρωτοχρονιάτικος εορτασμός της μνήμης του Ιεράρχη, μεταφέρθηκε από γενιά σε γενιά σε όλο τον Ορθόδοξο Ελληνισμό και το φιλανθρωπικό του έργο ενέπνευσε πράξεις αλληλεγγύης και αγάπης.

Στην πορεία, η ιστορία του Αγίου Βασιλείου υπέστη ουσιώδεις αλλαγές από την ορθόδοξη παράδοση. Στην Ελλάδα η μετατροπή της μορφής του Αγίου Βασιλείου στο βορειοευρωπαίο και βορειοαμερικανό Σάντα Κλάους φαίνεται πως πέρασε στην αστική κυρίως τάξη στη δεκαετία 1950-1960 από τους «συγγενείς» μετανάστες, που με τις ευχητήριες κάρτες τους εισήγαγαν και στην Ελλάδα τη νέα μορφή του Άη Βασίλη.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΓΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΣΤΟΝ ΑΗ ΒΑΣΙΛΗ

Ο καθηγητής της Λαογραφίας Δημήτρης Λουκάτος στο βιβλίο του «Χριστουγεννιάτικα και των γιορτών» γράφει ότι ο δικός μας Άγιος Βασίλης «ήταν ένας καθαρά πρωτοχρονιάτικος άγιος, κάτι ανάμεσα στον πραγματικό Ιεράρχη της Καισάρειας και σ’ ένα πρόσωπο συμβολικό του Ελληνισμού, που ξεκινούσε από τα βάθη της ελληνικής Ασίας, κι έφτανε την ίδια μέρα σ’ όλα τα πλάτη, από τον Πόντο ως την Επτάνησο κι από την Ήπειρο ως την Κύπρο.



Ξεκινούσε σαν μεσαιωνικός πεζοπόρος, αμέσως ύστερα από τα Χριστούγεννα, με το ραβδί στο χέρι, και περνούσε απ’ τους διάφορους τόπους, καλόβολος πάντα και κουβεντιαστής με όσους συναντούσε. Δεν κρατούσε κοφίνι στην πλάτη του, ούτε σακί φορτωμένο με δώρα. Εκείνο που έφερνε στους ανθρώπους ήταν περισσότερο συμβολικό: η καλή τύχη ιδιαίτερα κι η ιερατική ευλογία του. Το μόνο κάπως συγκεκριμένο ήταν το μαγικό ραβδί του, απ’ όπου με θαυμαστό τρόπο βλάσταιναν ή ζωντάνευαν κλαδιά και πέρδικες, σύμβολα των αντίστοιχων δώρων, που θα μπορούσε να μοιράσει στους ευνοούμενους του». Και συνεχίζει ο Καθηγητής: «Δεν έφερνε τίποτα ο Άγιος Βασίλης. Αντίθετα λες και ζητούσαν την ευλογία του, με το να μοιράζουν από δική τους πρόθεση οι άνθρωποι δώρα και λεφτά», δηλαδή «γονείς και συγγενείς έδιναν στα παιδιά τους μπουναμάδες ή και μεταξύ τους τα δώρα».

Γενικά στην δική μας παράδοση ο Άη Βασίλης ήταν «μικρασιάτης, μελαχρινός, αδύνατος, γελαστός, με μαύρα γένια και καμαρωτά φρύδια. Ντυμένος σαν βυζαντινός πεζοπόρος, με σκουφί και πέδιλα, στο χέρι του κρατούσε ένα ραβδί». Η πατρίδα του ανατολικού Άη Βασίλη είναι η Μικρά Ασία, και είναι γραμματισμένος, κατάγεται από την Καισαρεία και «βαστάει κόλλα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι» και προσφέρει ως δώρο «τη σταθερή και διαχρονική χαρά της γνώσης».

Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΕ ΑΝΑΤΟΛΗ ΚΑΙ ΔΥΣΗ

Στην Ευρώπη το πρόσωπο του φορέα δώρων έχει ταυτιστεί με την ιστορία του Αγίου Νικολάου, αρχιεπίσκοπου Μύρων, που φημιζόταν για τη γενναιοδωρία του. Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε το 250 μ.Χ. στα Πάταρα, μια παραθαλάσσια πόλη της Λυκίας, στη σημερινή Τουρκία, από ευσεβείς και πολύ πλούσιους γονείς. Θαυμαστό ήταν το γεγονός ότι βρέφος ακόμα ο Άγιος αρνούνταν να θηλάσει, καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, τις Τετάρτες και τις Παρασκευές. Από μικρό παιδί έδειξε την αρετή του και τον ζήλο του για κάθε τι που είχε σχέση με τη Χριστιανική πίστη.

Ο Νικόλαος έχασε τους γονείς του σε ηλικία δεκατριών ετών, εξαιτίας ενός λοιμού, και έγινε κληρονόμος μιας μεγάλης περιουσίας, την οποία διέθεσε για να ανακουφίζει τους φτωχούς και όλους όσοι είχαν ανάγκη. Ο θείος του, που ήταν ιερέας, τον έβαλε σε μοναστήρι ώστε να γίνει και ο ίδιος ιερέας. Σε ένα ταξίδι του στα Ιεροσόλυμα, χειροτονήθηκε ιερέας και σε σύντομο χρονικό διάστημα έγινε επίσκοπος στα Μύρα, παρόλο που ήταν πολύ νέος (ήταν γνωστός ως «Το Αγόρι Επίσκοπος»).



Την εποχή εκείνη ο ρωμαίος αυτοκράτορας Διοκλητιανός εξέδωσε διάταγμα, που όριζε ότι όλοι οι υπήκοοι θα πρέπει να προσκυνούν τον αυτοκράτορα σαν θεό. Η άρνηση του Νικολάου, όπως και χιλιάδων άλλων χριστιανών να υπακούσουν στο διάταγμα, τους οδήγησε στη φυλακή. Ύστερα από δέκα χρόνια ο Νικόλαος και οι υπόλοιποι φυλακισμένοι ελευθερώθηκαν χάρη στον Μέγα Κωνσταντίνο, διάδοχο του Διοκλητιανού. Το 313 μ.Χ. ο Νικόλαος έγινε και πάλι επίσκοπος στα Μύρα και απέκτησε ιδιαίτερα καλή φήμη. Έφυγε από τη ζωή σε βαθύ γήρας στις 6 Δεκεμβρίου του 330 μ.Χ.

Με το πέρασμα των χρόνων η φήμη του ως θαυματουργού αγίου εξαπλώθηκε στη δύση, ιδιαίτερα μεταξύ των ναυτικών. Μάλιστα, το 1087 Ιταλοί ναυτικοί έκλεψαν το λείψανό του από τον τάφο του στα Μύρα, για να το προστατέψουν δήθεν από τους πειρατές. Το λείψανο μεταφέρθηκε στο Μπάρι της Ιταλίας, όπου έγινε μεγάλος εορτασμός, ενώ λέγεται ότι εκείνη την ημέρα θεραπεύτηκαν σαράντα επτά άνθρωποι και πολλοί άλλοι τις επόμενες ημέρες. Οι κάτοικοι του Μπάρι έχτισαν προς τιμήν του αγίου μια μεγαλόπρεπη εκκλησία, για να στεγάσουν το λείψανό του. Ο θρύλος του Αγίου Νικολάου απέκτησε ιδιαίτερη φήμη και άρχισε να απεικονίζεται με λευκή γενειάδα, να πετάει στον ουρανό πάνω σε ένα λευκό άλογο. Ακόμα και σήμερα την ημέρα της γιορτής του αγίου γίνεται μεγάλο θρησκευτικό πανηγύρι στο Μπάρι.

Στην Ελλάδα τιμάται ως προστάτης Άγιος των ναυτιλλομένων. Πολλές φορές γλύτωσε θαυματουργικά, πλοία που κινδύνευαν από την θαλασσοταραχή. Όταν κάποια στιγμή είχε πάει στους Αγίους Τόπους για να προσκυνήσει, με θαυμαστό τρόπο γαλήνεψε την φουρτουνιασμένη θάλασσα, γλυτώνοντας έτσι το πλοίο στο οποίο επέβαινε, και την ζωή των συνεπιβατών του. Αναφέρεται επίσης ότι θαυματουργά μεταφέρθηκε σε ένα πλοίο που κινδύνευε στη τρικυμία και το οδήγησε ο ίδιος κρατώντας το τιμόνι σε ασφαλές λιμάνι. Όμως στην δυτική Ευρώπη ο Άγιος Νικόλαος τιμάται ως προστάτης των παιδιών, κι αυτό γιατί σύμφωνα με ένα μεσαιωνικό θρύλο, ο Άγιος ανέστησε τρία παιδιά, που είχε σφάξει ένας χασάπης για να βάλει το κρέας τους στον κιμά.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΝΙΚΟΛΑΟ ΣΤΟΝ ΣΕΝΤ ΝΙΚΟΛΑΣ (SAINT NICHOLAS)

Πώς, όμως, ο επίσκοπος των Μύρων έγινε ο Άγιος του Μπάρι; Πώς έγινε και ο θρύλος του προστάτη των ναυτικών εξελίχθηκε σ’ αυτόν που προσφέρει δώρα στα παιδιά; Πώς εμφανίστηκε στη δυτική Ευρώπη το έθιμο ανταλλαγής και προσφοράς δώρων στα παιδιά την ημέρα της μνήμης του Αγίου στις 6 Δεκεμβρίου;

Το ταξίδι από την Λυκία στο Μπάρι ήταν μεγάλο. Το 1087 τρία ιταλικά εμπορικά πλοία από το Μπάρι, επέστρεφαν στην Ιταλία από την Αντιόχεια. Κάνοντας στάση στα Μύρα, προσκύνησαν τον τάφο του Αγίου προστάτη των θαλασσινών, καθώς και το μέρος που έβγαινε το «άγιο μύρο». Παρά τις αντιρρήσεις των ντόπιων χριστιανών, έσπασαν τη σαρκοφάγο του Αγίου και πήραν τα λείψανα με το πρόσχημα, ότι θα τα διαφυλάξουν από τους Σελτζούκους που διαφέντευαν την περιοχή.

Οι ναυτικοί έφτασαν στο Μπάρι έχοντας φτιάξει μια ειδική θήκη για τα λείψανα του Αγίου. Μαζί με τα λείψανα του Αγίου ήρθαν στη Δύση και οι θρύλοι που τον συνόδευαν.



Σύμφωνα με μια παράδοση, ένας έμπορος στα Πάταρα έχασε την περιουσία του και δεν μπορούσε να προικίσει τις τρεις κόρες του. Πάνω στην απελπισία του αποφάσισε να τις στείλει να γίνουν πόρνες. Ο Νικόλαος έμαθε την τραγική κατάσταση της οικογένειας και θέλησε να βοηθήσει. Σε τρεις νύχτες εξασφάλισε την προίκα των τριών κοριτσιών, αφήνοντας 100 χρυσά νομίσματα στην κάθε μία. Σύμφωνα με ένα θρύλο ο Άγιος έριξε τον χρυσό από την καμινάδα και αυτός προσγειώθηκε μέσα σε μια κάλτσα, που οι κόρες είχαν κρεμάσει στο τζάκι για να στεγνώσει. Έτσι, προέκυψε το έθιμο να μπαίνουν τα δώρα σε κάλτσες κρεμασμένες στο τζάκι.

Επίσης, επειδή ο Άγιος Νικόλαος δώριζε στους ανθρώπους ό,τι είχαν ανάγκη, προέκυψε το έθιμο της ανταλλαγής δώρων την παραμονή της ημέρας της κοιμήσεως του. Τα έθιμα αυτά γνώρισαν μεγάλη αποδοχή στη μεσαιωνική Ευρώπη, ιδιαίτερα στην Ιταλία, τη Γαλλία και την Ισπανία, όπου τα δώρα ήταν συνήθως χειμωνιάτικα φρούτα, καρύδια και γλυκά.

Το 12ο αιώνα Γαλλίδες καλόγριες μοίραζαν δώρα στη μνήμη του Αγίου Νικολάου, την ημέρα της εορτής του. Αυτή θεωρείται και η απαρχή του εθίμου στη δυτική κουλτούρα. Άλλωστε, στις παραδόσεις όλων των λαών της Ευρώπης πάντα υπήρχε κάποιο μυθικό πρόσωπο, που κάποια συγκεκριμένη μέρα του χρόνου μοίραζε δώρα στα μικρά παιδιά.

Τέτοιος είναι ο καλοκάγαθος γίγαντας Γκαργκάν στην παράδοση των Κελτών (που κουβαλούσε πάντα ένα τεράστιο καλάθι γεμάτο δώρα), η Λα Μπεφάνα (Θεοφάνια), στην Ιταλία (που μοιράζει δώρα στα παιδιά, σαν τιμωρία που αμέλησε να ακολουθήσει τους τρεις μάγους κατά την επίσκεψή τους στο νεογέννητο Χριστό), αλλά και η γριά Μπαμπούσκα (που σύμφωνα με τον ρωσικό θρύλο δεν έδωσε στέγη και τροφή στους Τρεις Μάγους που πήγαιναν να προσκυνήσουν τον μικρό Χριστό. Μετάνιωσε όμως και για να εξιλεωθεί τριγυρνάει την ημέρα των Θεοφανείων και μοιράζει δώρα στα παιδιά).

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΕΝΤ ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΤΟΝ ΣΙΝΤΕΡ ΚΛΑΑΣ (SINTERKLAAS)

Στα χρόνια της μεταρρύθμισης, η Καθολική εκκλησία βρισκόταν σε παρακμή. Ο Μαρτίνος Λούθηρος δε δεχόταν τη λατρεία των αγίων και θεωρούσε, ότι η γιορτή του Αγίου Νικολάου ήταν «ψεύτικη», με αποτέλεσμα η φήμη του Αγίου να περιοριστεί σχεδόν σε όλη την Ευρώπη. Η μορφή του Αγίου αντικαταστάθηκε από τον Κρις Κιντ (Christkind), που σημαίνει Χριστούλης. Εικονιζόταν ως πνεύμα με τη μορφή παιδιού, με ξανθά μαλλιά και αγγελικά φτερά. Έφερνε δώρα στα παιδιά την παραμονή των Χριστουγέννων. Πιθανότατα η μορφή του στηρίχθηκε σ’ ένα θρύλο από την Αλσατία της Γαλλίας, ότι ένα μικρό παιδί έφερε κάποιο δώρο στο νεογέννητο Χριστό.



Στις Κάτω Χώρες όμως και ιδίως στην Ολλανδία, ο Σίντερ Κλάας (Σιντ Νικολάας -> Σίντερ Κλάας) εξακολουθούσε να λατρεύεται ως προστάτης των ναυτικών, των εμπόρων και των παιδιών. Οι Ολλανδοί, που ήταν ναυτικός λαός, μετέφεραν τη φήμη του Αγίου Νικολάου από την Ιταλία και την Ισπανία στο Άμστερνταμ. Επηρεασμένοι από τη συμμαχία τους με τους Ισπανούς και συμμετέχοντας στις πανηγυρικές τους εκδηλώσεις για τη γιορτή του Αγίου Νικολάου, σύντομα τον συγχώνευσαν με ένα δικό τους παγανιστικό, τοπικό ήρωα του χειμώνα, τον Οντίν, που ήταν τευτονικής προέλευσης.

Η θεότητα αυτή διέθετε πλούσια γενειάδα και πετούσε καβάλα σε οκτάποδο άλογο. Σύμφωνα με την τευτονική παράδοση, κάθε χρόνο κατά την εορτή του Γιουλ, την 21η Δεκεμβρίου, κατά τη διάρκεια της πιο σύντομης μέρας του έτους, ο Οντίν (βασιλιάς των θεών του Βορρά), πετούσε με το άσπρο άλογό του στους ουρανούς, προκειμένου να αναγγείλει την αναγέννηση του ήλιου. Ο Οντίν επιβράβευε με δώρα και γλυκά τα παιδιά που έβαζαν τροφή (καρότα, ζάχαρη κ.ά.) στις μπότες τους για να ταΐσουν το άλογό του.



Η νέα μορφή του Αγίου Νικολάου είχε ολόλευκη και πολύ μεγάλη γενειάδα. Ερχόταν με πλοίο από την Ισπανία (εκεί όπου ο Άγιος ζει σύμφωνα με την Ολλανδική παράδοση), γύριζε τη χώρα καβάλα στο άσπρο άλογό του και είχε μαζί του ένα αγόρι από την Αιθιοπία, τον Μαύρο Πητ, που κάποτε είχε απελευθερώσει ο Σίντερ Κλάας στα Μύρα και εκείνο από ευγνωμοσύνη έμεινε για πάντα μαζί του να τον βοηθά.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΙΝΤΕΡ ΚΛΑΑΣ ΣΤΟΝ ΣΑΝΤΑ ΚΛΑΟΥΣ (SANTA CLAUS)

Το 1626 οι Ολλανδοί Καλβινιστές μεταναστεύοντας στην Αμερική έπαιρναν μαζί τους για φυλακτό και την εικόνα του Αγίου Νικολάου - Σίντερ Κλάας. Ήταν ένας αυστριακός επίσκοπος που φορούσε κόκκινο μανδύα και ίππευε ένα άσπρο άλογο. Το Νέο Άμστερνταμ, που αργότερα ονομάστηκε Νέα Υόρκη, ήταν ο επόμενος σταθμός του Σίντερ Κλάας.



Στην Αμερική για πολλά χρόνια, εξαιτίας της επικράτησης των αγγλικής καταγωγής μεταναστών, ο Σίντερ Κλάας παρέμεινε στα αζήτητα, ώσπου το 1773 εμφανίζεται ξανά. Το πρόσωπο που ανασκεύασε τον θρύλο, φαίνεται ότι είναι ο Αμερικανός λαϊκός συγγραφέας Ουάσιγκτον Ίρβινγκ. Γράφοντας την ιστορία της Νέας Υόρκης για λογαριασμό του Ιστορικού Συλλόγου της Νέας Υόρκης που θεωρεί τον Άγιο Νικόλαο προστάτη της πόλης, θα δώσει νέες διαστάσεις στον θρύλο. Εδώ όμως ο Άγιος Νικόλαος εμφανίζεται σαν πολεμικός προστάτης των Αμερικανών επαναστατών, σαν ένα αντίβαρο του Αγίου Γεωργίου προστάτη του αγγλικού στρατού. Ο Ίρβινγκ δανείζεται στοιχεία από την ολλανδική εκδοχή του Αγίου Νικολάου και τον περιγράφει να έρχεται πάνω στο άλογο του (χωρίς βοηθούς) και να μοιράζει δώρα. Το Δεκέμβριο του 1773 και ξανά το 1774, εφημερίδα της Νέας Υόρκης αναφέρει, ότι ομάδες ολλανδικών οικογενειών συγκεντρώθηκαν για να τιμήσουν την εορτή του Αγίου Νικολάου.

Το 1804 ο Τζον Πίνταρντ, μέλος του Ιστορικού Συλλόγου της Νέας Υόρκης, στην ετήσια συγκέντρωση του συλλόγου, μοίρασε ξυλογραφίες με τη μορφή του Αγίου Νικολάου. Το φόντο της εικόνας περιλάμβανε οικείες εικόνες του αγίου και κάλτσες γεμάτες παιχνίδια και φρούτα, κρεμασμένες πάνω από ένα τζάκι.

Το Δεκέμβριο του 1823 όλα άλλαξαν με ένα χριστουγεννιάτικο ποίημα του Αμερικανού συγγραφέα Κλέμεντ Μουρ με τίτλο «Μια επίσκεψη από τον Άγιο Νικόλαο», γνωστότερο σαν «Η νύχτα πριν απ' τα Χριστούγεννα». Στο ποίημα του, που έγινε γρήγορα πολύ δημοφιλές, περιγράφεται ένας εντελώς διαφορετικός Άγιος Νικόλαος.

Η ΝΥΧΤΑ ΠΡΙΝ ΑΠ' ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Ήταν η νύχτα πριν τα Χριστούγεννα και παντού μέσα στο σπίτι
Ούτε ένα πλάσμα δεν σάλευε, μήτε καν ένα ποντίκι.
Οι κάλτσες ήταν κρεμασμένες κοντά στο τζάκι με προσοχή,
Ελπίζοντας ότι ο Άη Νικόλας θα βρισκόταν σύντομα εκεί.

Τα παιδιά ήταν φωλιασμένα με θαλπωρή στα κρεβατάκια τους,
Ενώ οράματα από ζαχαρωτά χόρευαν στα κεφαλάκια τους.
Η Μητέρα με ένα μαντήλι στο κεφάλι της κι εγώ μ’ ένα σκούφο,
Είχαμε μόλις βολέψει τα κεφάλια μας για ένα μακρύ χειμωνιάτικο ύπνο.

Όταν έξω στο γρασίδι σηκώθηκε τέτοιο ποδοβολητό,
Που τινάχτηκα απ’ το κρεβάτι μου τι συνέβαινε να δω.
Πέρα στο παράθυρο πέταξα σαν αστραπή,
Άνοιξα διάπλατα τα παραθυρόφυλλα στη στιγμή.

Το φεγγάρι καθρεφτίζονταν στο φρεσκοπεσμένο χιόνι
Και φώτιζε τα πράγματα σα να ‘ταν μεσημέρι.
Όταν, τι θα εμφανίζονταν μπρος στα κατάπληκτά μου μάτια,
Παρά ένα έλκηθρο μικροσκοπικό με οκτώ μικρούς ταράνδους.

Κι ένα μικρό γέρο οδηγό, τόσο γρήγορο και ζωηρό,
Που στο λεπτό κατάλαβα πως ήταν ο Άη Νικόλας.
Πιο γρήγοροι κι απ’ αετοί, έφτασαν οι δρομείς του,
Κι αυτός σφύριξε και φώναξε, τους κάλεσε με το όνομα τους:

«Τώρα, Ντάσερ! Τώρα, Ντάνσερ! Τώρα Πράνσερ και Βίξεν!
Εμπρός Κόμετ! Εμπρός Κιούπιντ! Εμπρός, Ντόνερ και Μπλίτζεν!
Ψηλά πάνω στη βεράντα, ψηλά ως του τοίχου την κορυφή
Τώρα, ορμήστε μπροστά, ορμήστε μπροστά, γρήγοροι σαν αστραπή!»

Ο Άη Νικόλας έχει πλέον τη μορφή ξωτικού και μπαίνει στα σπίτια από τις καμινάδες. Έχοντας δανειστεί στοιχεία από τη φιγούρα του Ίρβινγκ, αλλά και από γερμανικούς και σκανδιναβικούς μύθους, η αμερικανική εκδοχή του Σάντα Κλάους και της δράσης του στη σημερινή παγκόσμια αποδοχή ήταν πια γεγονός.

Ο Μουρ ήταν εκείνος που έδωσε τα ονόματα στους ταράνδους του Σάντα Κλάους [Μπλίτζεν (Αστραπή), Κόμετ (Κομήτης), Κιούπιντ (Αγάπη), Ντάνσερ (Χορευτής), Ντάσερ (Πεταχτός), Ντόνερ (Κεραυνός), Πράνσερ (Χοροπηδηχτός) και Βίξεν (Αλεπού)]. Το 1939, ο Ρόμπερτ Μέι, διαφημιστής στο επάγγελμα, κλήθηκε από την εταιρεία «Μοντγκόμερι Γουόρντ» να γράψει μία χριστουγεννιάτικη ιστορία που θα προσφερόταν δωρεάν στα παιδιά, σαν διαφημιστικό κόλπο για να αυξηθούν οι χριστουγεννιάτικες πωλήσεις των καταστημάτων της εταιρείας. Και έτσι γεννήθηκε ο ένατος τάρανδος με το όνομα Ρούντολφ, το ελαφάκι με την λαμπερή κόκκινη μύτη.

Το 1849 στην ιστορία του Τζέημς Ρις «Ο Θρύλος των Χριστουγέννων» αναφέρεται για πρώτη φορά η σύζυγος του Σάντα Κλάους και πολύ σύντομα έγινε η ονοματοδοσία της «Μαίρη Κρίστμας». Λίγα χρόνια αργότερα, το 1856, η Λουΐζα Μέι Άλκοτ ολοκληρώνει, αλλά ποτέ δεν δημοσιεύει, το βιβλίο της με τίτλο «Τα Ξωτικά των Χριστουγέννων». Στην ιστορία της παρουσιάζονται για πρώτη φορά ξωτικά ως βοηθοί του Σάντα Κλάους.

Σύμφωνα με μια άλλη άποψη ο Σάντα Κλάους γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του αμερικανικού Εμφυλίου, όταν ο σκιτσογράφος Τόμας Ναστ εργαζόταν στο Harper’s Weekly, στο μεγαλύτερο περιοδικό της εποχής και του είχε ανατεθεί να απεικονίζει με αλληγορικές εικόνες τα δρώμενα του πολέμου. Μία από αυτές ήταν «Ο Άγιος Νικόλαος στο στρατόπεδο», όπου παρουσιάστηκε για πρώτη φορά ο Άγιος με τα χαρακτηριστικά ενός ευτραφούς, ροδαλού άνδρα, στολισμένου από άστρα, ο οποίος μοίραζε δώρα σε ένα στρατόπεδο των Βορείων.



Βασισμένος στην επιτυχία που γνώρισε το έργο του το 1862, ο Ναστ συνέχισε να παράγει σχέδια του Σάντα Κλάους κάθε Χριστούγεννα κατά την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου. Και η σύλληψή του έγινε αποδεκτή, γιατί έδωσε στην παραδοσιακή ασκητική, αυστηρή και αποστεωμένη εικόνα του Σάντα Κλάους μια άλλη διάσταση, που αντικατόπτριζε την αφθονία και την ευμάρεια. Ο Ναστ τοποθέτησε το σημείο εκκίνησης του Σάντα Κλάους στον Βόρειο Πόλο και τον έντυσε στα κόκκινα, όπως η κάπα του Αγίου Νικολάου.

Γύρω στα 1870 η γλυκιά και γενναιόδωρη μορφή του ταξίδεψε και στη Βρετανία, όπου και συγχωνεύτηκε με τον Άγγλο-σαξονικής προέλευσης πατέρα των Χριστουγέννων (Father Christmas), μια συμβολική φιγούρα που φορούσε ένα μακρύ πράσινο παλτό και ήταν η προσωποποίηση του πνεύματος των Χριστουγέννων.



Ο ΣΑΝΤΑ ΚΛΑΟΥΣ ΚΑΙ Η ΚΟΚΑ-ΚΟΛΑ

Τα Χριστούγεννα του 1931 η Κόκα-Κόλα ξεκινάει μια διαφημιστική εκστρατεία με πρωταγωνιστή τον Σάντα Κλάους. Ο σχεδιαστής Χάντον Σάντμπλομ ξανασχεδιάζει τον Σάντα Κλάους σε πραγματικό μέγεθος χρησιμοποιώντας σαν ζωντανό μοντέλο έναν συνταξιούχο έμπορο. Ο Σάντα Κλάους τώρα είναι εύθυμος, ντυμένος στο κόκκινο κουστούμι του με τις άσπρες γούνες. Φορά μπότες και φαρδιά ζώνη. Η συνεχόμενη εμφάνισή του στον τύπο της εποχής, σε καταλόγους, αφίσες και βιτρίνες, τον καθιερώνει στα μάτια του κόσμου σαν ένα εμπορικό στερεότυπο.



Ο ΠΑΠΠΟΥΣ ΠΑΓΟΣ ΤΩΝ ΣΛΑΒΩΝ

Στην κουλτούρα των Σλάβων χαρακτήρας παρόμοιος του Σάντα Κλάους, συνδεδεμένος με την Πρωτοχρονιά, είναι ο Παππούς Πάγος, ο οποίος στη ρωσική λέγεται Ντεντ Μόροζ (Дед Мороз). Ο Παππούς Πάγος φέρνει τα δώρα στα παιδιά, αλλά όχι με μυστικούς τρόπους, καθώς συχνά τα μοιράζει ο ίδιος στη διάρκεια των εορταστικών εκδηλώσεων της Πρωτοχρονιάς. Έχει παρόμοια εμφάνιση με τον Σάντα Κλάους, αλλά φοράει ένα μακρύ μπλε παλτό, ενίοτε στολισμένο με λευκά σχέδια, που θυμίζουν νιφάδες χιονιού. Η μορφή του είναι επηρεασμένη από τους αρχαίους θεούς των Σλάβων: Πόζβιζντ [Pozvizd (θεός των ανέμων, του καλού και του κακού καιρού)] και Ζίμνικ [Zimnik (θεός του χειμώνα)]. Σύμφωνα με τον αρχικό μύθο ο Ντεντ Μόροζ συνήθιζε να παγώνει τους ανθρώπους και να απαγάγει τα μικρά παιδιά. Ωστόσο, κάτω από την επιρροή της ορθόδοξης παράδοσης, ο χαρακτήρας του άλλαξε εντελώς, υιοθετώντας ορισμένα χαρακτηριστικά από τον ολλανδικό Σίντερ Κλάας.



ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΟΥ ΣΑΝΤΑ ΚΛΑΟΥΣ

Η φήμη του Αμερικανού Σάντα Κλάους δεν άφησε ασυγκίνητους τους Ευρωπαίους. Έτσι αφού ανακάλυψαν το 1925 ότι δεν υπάρχουν τάρανδοι στον Βόρειο Πόλο, πέρασαν στην αντεπίθεση. Το 1927 εκφωνητής παιδικών εκπομπών, στο εθνικό ραδιόφωνο της Φινλανδίας, ισχυριζόταν ότι ο Σάντα Κλάους (Γιουλουπούκι στα Φινλανδικά) ζούσε στην Λαπωνία στα Ρώσο-Φινλανδικά σύνορα στο βουνό Κορβατουντούρι. Η συγκεκριμένη τοποθεσία δεν είναι βουνό αλλά ένας λόφος με 500 μέτρα υψόμετρο, ωστόσο ο ισχυρισμός του αυτός ήταν αρκετός για να συντηρήσει το μύθο.

Η ονομασία Γιουλουπούκι προέκυψε από την αρχαία σκανδιναβική λέξη Γιούλ (Yule) που σήμερα στη Φινλανδία είναι ταυτόσημη με τα Χριστούγεννα. Το Γιούλ ήταν μια ειδωλολατρική, ιδιαιτέρως διαδεδομένη, χειμωνιάτικη «οικογενειακή» γιορτή, συνδεδεμένη με το χειμερινό ηλιοστάσιο. Σύμβολο της ήταν η αίγα «Γιούλ», που οι Σκανδιναβοί συνέδεαν με τον θεό του κεραυνού Θωρ. Σύμφωνα με την μυθολογία τους το άρμα του Θωρ τραβούσαν δυο αιγοπρόβατα.



Στη σκανδιναβική μυθολογία κυριαρχεί και ένα άλλο μυθικό πλάσμα, το Τομτ (Tomte). Το αποκαλούσαν και Νις (Nisse) και παρουσιαζόταν σαν ένα ξωτικό. Το φαντάζονταν σαν ένα πλάσμα μικρόσωμο, ηλικιωμένο, συχνά με μεγάλη γενειάδα, που άλλοτε γίνεται τεράστιο, ενώ σε άλλες εκδοχές παρουσιάζεται με μάτι Κύκλωπα και αλλού αγένειο με γκρίζα και κόκκινα ρούχα. Σε κάθε περίπτωση όμως, παρά τη μικρότητά του, είχε μια τεράστια δύναμη, που πολλές φορές τη χρησιμοποιούσε σκοτώνοντας ζώα του σπιτιού.

Το 1881 δημοσιεύεται το σχετικό ποίημα Τόμτεν (Tomten) του Βίκτωρ Ρίντμπεργκ, όπου το Τομτ παρουσιάζεται να είναι το μόνο άγρυπνο πλάσμα στην κρύα νύχτα των Χριστουγέννων, συλλογιζόμενο τα μυστήρια της ζωής και του θανάτου. Αυτό ακριβώς το ποίημα ενέπνευσε και τη Σουηδό ζωγράφο Τζένυ Νάιστρομ, στην πρώτη ζωγραφική μετατροπή αυτού του παραδοσιακού σουηδικού μυθικού Τομτ, σε ένα πλάσμα ασπρογένειο, με κόκκινο σκούφο, που μετονομάστηκε σε Γιουλτόμτεν (Jultomten) και συνδέθηκε με τα Χριστούγεννα.



Στην Δανία πάλι, αυτό το σουηδικό ξωτικό κλήθηκε Γιουλνίς (Julenisse) και συνδέθηκε με τα δώρα των εορτών, ενώ με τη διάδοση του Σάντα Κλάους, ονομάστηκε Γιουλουπούκι (Joulupukki) στη Φινλανδία, εκτοπίζοντας την παραδοσιακή αίγα Γιούλ, η οποία κατέληξε να γίνει ο «τάρανδος» του Σάντα Κλάους.

ΤΟ ORIGIN STORY ΤΟΥ ΣΑΝΤΑ ΚΛΑΟΥΣ

Ο Σάντα Κλάους δεν θύμιζε πλέον σε τίποτα τον Άγιο Νικόλαο, αρχιεπίσκοπο των Μύρων της Λυκίας, τον θαυματουργό. Προέκυψε η ανάγκη να γραφτεί μια ιστορία για την καταγωγή του Σάντα Κλάους της Φινλανδίας.

«Υπήρχε κάποτε σε ένα χωριό της Φινλανδίας, λίγο έξω από το Ροβανιέμι, ένας καλοκάγαθος γέρος, που όσο κι αν αγαπούσε τα παιδιά δεν τον είχε ευλογήσει ο Θεός με δικά του. Αυτός λοιπόν ο γεράκος, ζούσε σε ένα σπίτι μέσα στο δάσος μαζί με τη γυναίκα του και ασχολούταν με τη ξυλουργική. Επειδή όμως αγαπούσε πολύ τα παιδιά, έφτιαχνε παιχνίδια από ξύλο για τα μικρά του χωριού και την παραμονή των Χριστουγέννων έβγαινε και γυρνούσε από σπίτι σε σπίτι στο χωριό μοιράζοντας τα δώρα που είχε φτιάξει. Αυτό γινόταν για πολλά χρόνια και τα παιδιά τον αγαπούσαν, ενώ οι γονείς παρότι τον θεωρούσαν γραφικό, τον συμπαθούσαν.

Μια χρονιά όμως ο χειμώνας ήταν πολύ βαρύς. Κρύο πολύ, χιόνι ακόμη περισσότερο, ο αέρας φυσούσε δυνατός και ο γεράκος έβλεπε ότι δεν θα κατάφερνε φέτος να είναι συνεπής στο ραντεβού του με τα παιδιά. Παρά τις αντιρρήσεις της γυναίκας του, που του έλεγε να αναβάλει το ταξίδι του στο χωριό για άλλη μέρα, αποφάσισε να μην αφήσει παραπονεμένα τα παιδιά. Πήρε λοιπόν το έλκηθρο του που το έσερναν τα δυο του σκυλιά και ξεκίνησε. Το χιόνι όμως ήταν πολύ και ο αέρας που φυσούσε έκανε πολύ δύσκολο το ταξίδι. Ο γέρος έχασε το δρόμο και πέθανε από το κρύο. Η γυναίκα του, όταν είδε τα δυο σκυλιά να επιστρέφουν μόνα τους ανησύχησε και ξεκίνησε να βρει τον άντρα της. Όταν τον είδε ξεψυχισμένο αγκαλιά με το σάκο με τα δώρα, δεν άντεξε και πέθανε κι αυτή. Τα Χριστούγεννα στο μικρό χωριό, δεν θα ήταν φέτος όπως τις άλλες χρονιές.

Ο Θεός όμως που είδε τι συνέβη αποφάσισε να σώσει την κατάσταση. Έστειλε δύο αγγέλους του και ξύπνησαν το γέρο και τη γριά και τους έδειξαν το δρόμο για το χωριό, δίνοντας τους την ευκαιρία να συνεχίσουν αυτό που έκαναν τόσα χρόνια. Από τότε, οι δύο γέροντες ζουν μέσα στο δάσος έχοντας ως αποστολή να φτιάχνουν δώρα για τα παιδιά όλου του κόσμου.

Κι επειδή κανείς δεν έμαθε ποτέ τα πραγματικά τους ονόματα, κάθε λαός ανάλογα με τα ήθη και τα έθιμά του, έχει δώσει διαφορετική ονομασία στον καλοκάγαθο γέροντα».

Το 2007 η ιστορία αυτή μεταφέρθηκε διασκευασμένη στη μεγάλη οθόνη, στην φινλανδικής παραγωγής ταινία: «Μία Ιστορία για τον Άη Βασίλη (Christmas Story / Joulutarina)».



Η υπόθεση έχει ως εξής: «Σε ένα απομακρυσμένο χωριό στη Λαπωνία, ο νεαρός Νικόλας χάνει την οικογένειά του σε ένα ατύχημα. Οι συγχωριανοί αποφασίζουν να αναλάβουν όλοι μαζί το ορφανό παιδί. Κάθε οικογένεια θα φροντίζει τον Νικόλα για ένα χρόνο. Στο τέλος κάθε χρόνου, την ημέρα των Χριστουγέννων, ο Νικόλας θα πρέπει να πηγαίνει σε άλλο σπίτι.

Για να δείξει την ευγνωμοσύνη του στους χωριανούς, ο Νικόλας αποφασίζει να φτιάξει παιχνίδια για τα παιδιά κάθε οικογένειας, ως αποχαιρετιστήρια δώρα. Με τα χρόνια, οι οικογένειες που έχουν φιλοξενήσει το Νικόλα πληθαίνουν και σύντομα, σχεδόν κάθε σπίτι βρίσκει δώρα στο κατώφλι του το πρωί των Χριστουγέννων. Κάποια στιγμή υπάρχει έλλειψη τροφίμων στο χωριό, και οι χωριανοί αναγκάζονται να στείλουν τον Νικόλα να δουλέψει ως μαθητευόμενος στον ερημίτη ξυλουργό Ισάκι.

Με την σκληρή καθοδήγηση του Ισάκι, ο Νικόλας αναπτύσσει ικανότητες που τον βοηθούν να φτιάξει ακόμη καλύτερα δώρα και να δουλεύει ακόμη πιο γρήγορα. Τα χρόνια όμως περνούν και ο Νικόλας γερνά. Αποφασίζει να κάνει την τελευταία του διαδρομή. Όμως προτού αφήσει την τελευταία του πνοή, κερδίζει ως δώρο την αθανασία. Γίνεται ο Σάντα Κλάους και θα συνεχίζει να σκορπίζει χαρά στα παιδιά όλου του κόσμου για πάντα».

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ!!!

http://mythagogia.blogspot.gr/2014/12/blog-post_29.html

Ο χριστουγεννιάτικος Αϊ-Βασίλης αποτελεί σήμερα μια διεθνή λαογραφική μορφή, η οποία διανέμει δώρα σε παιδιά και ενηλίκους, που υπήρξαν «καλοί» κατά τη διάρκεια του έτους. Είναι κυρίαρχο πρόσωπο του εορτασμού των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.

Η γνωστή μορφή με την κόκκινη στολή, τη λευκή γενειάδα, πάντα χαμογελαστός, με το σάκο του γεμάτο δώρα, πάνω σε έλκηθρο που το σέρνουν ζωηρά ελάφια ή τάρανδοι αποτελεί σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα τον πλέον αγαπημένο ήρωα των παιδιών τις ημέρες των εορτών, ακόμη και σε χώρες μη χριστιανικές. Ξεκινά κάθε χρόνο από κάποια άγνωστη χώρα του Βορρά για να χαρίσει δώρα και χαρά σ’ όλα τα παιδιά της γης.

Είναι ακριβώς ο ίδιος ο «Father Christmas», ο Πατέρας Χριστούγεννα των Άγγλων, ο «Περ Νοέλ» των Γάλλων, ο «Σίντερ-Κλάας» των Ολλανδών, ο «Βάιναχτσμαν» των Γερμανών, ο «Λαμ-Κουνγκ-Κουνγκ» (= ο Καλός γερο-πατέρας) των Κινέζων, ο «Χοτέισο» των Ιαπώνων.

Η παράδοση αυτή έχει τις ρίζες της στη γιορτή του Χειμερινού Ηλιοστάσιου, που γιόρταζαν, από την προϊστορική ακόμη εποχή, όλοι σχεδόν οι λαοί της Βόρειας και Δυτικής Ευρώπης. Τη μέρα εκείνη οι άρχοντες κάθε τόπου συνήθιζαν να γιορτάζουν μαζί με τους υπηκόους τους στους δρόμους, προσφέροντας δώρα στα μικρά παιδιά, φυτεύοντας και στολίζοντας αειθαλή δένδρα και φτιάχνοντας στεφάνια από τα κλωνάρια τους, σύμβολο αιώνιας ζωής..

Οι αρχαίοι Ρωμαίοι στις 25 Δεκεμβρίου γιόρταζαν τα Μπρουμάλια (η λέξη υποδηλώνει τη μικρότερη ημέρα του χρόνου, dies brevissima > brevma > bruma). Σε αυτά τιμούσαν την «ημέρα της γεννήσεως του αήττητου Ήλιου» (dies natalis invicti Solis), αφού ο Ήλιος από τις ημέρες εκείνες έπαυε να χαμηλώνει την τροχιά του και άρχιζε να επανέρχεται ψηλά στον ουρανό θριαμβευτής, για να ξαναφέρει τη ζέστη και τη ζωή στην παγωμένη φύση. Κάποιους αιώνες αργότερα (επισήμως από τον 6ο μ.Χ. αι.) ο χριστιανισμός υιοθέτησε την ημερομηνία αλλάζοντας το τιμώμενο πρόσωπο στον «Ήλιο της Δικαιοσύνης», κατά το τροπάριο των Χριστουγέννων, τον Ιησού Χριστό.

Στις παραδόσεις όλων των λαών της Ευρώπης υπάρχει παντού κάποιο μυθικό πρόσωπο -νεράιδα, ξωτικό ή θεός- που κάποια συγκεκριμένη μέρα του χρόνου και για κάποιο συγκεκριμένο λόγο μοιράζει δώρα στα μικρά παιδιά. Τέτοιος είναι ο καλοκάγαθος γίγαντας Γκαργκάν στην παράδοση των Κελτών, που κουβαλούσε πάντα ένα τεράστιο καλάθι γεμάτο δώρα, η Λα Μπεφάνα στην Ιταλία, που μοίραζε δώρα στα παιδιά και αποκάλυπτε στις νέες και στους νέους μυστικά σχετικά με το μελλοντικό τους γάμο, σαν τιμωρία που αμέλησε να ακολουθήσει τους τρεις μάγους κατά την επίσκεψή τους στο νεογέννητο Χριστό, αλλά και η γριά Μπαμπούσκα στη ρωσική παράδοση, που καταδικάστηκε να τριγυρνάει την ημέρα των Θεοφανίων και να μοιράζει δώρα στα παιδιά, επειδή έδωσε λάθος κατευθύνσεις για το δρόμο προς τη Βηθλεέμ.



Στην ευρωπαϊκή δύση το πρόσωπο του φορέα δώρων έχει ταυτιστεί με την ιστορία του Αγίου Νικολάου, αρχιεπίσκοπου Μύρων, που φημιζόταν για τη γενναιοδωρία του. Τα δικά του έργα ενέπνευσαν μετά το Μεσαίωνα τη δημιουργία της μυθικής μορφής του Sinterklaas, που τιμάται στην Ολλανδία, στο Βέλγιο και στη Γερμανία. Το 12ο αιώνα Γαλλίδες καλόγριες μοίραζαν δώρα στη μνήμη του Αγίου Νικολάου, την ημέρα της επετείου του θανάτου του (6 Δεκεμβρίου). Αυτή θεωρείται η απαρχή του εθίμου στη δυτική κουλτούρα. Την ίδια εποχή γίνεται ο συγκερασμός του Αγίου με τη πληθωρική σκανδιναβική θεότητα Οντίν, που διέθετε πλούσια γενειάδα και πετούσε καβάλα σε οκτάποδο άλογο.

Το όνομα Santa Claus είναι μία παράφραση του ολλανδικού ονόματος Sinterklaas, που μετέφεραν και εδραίωσαν στο Νέο Κόσμο, στο Νέο Άμστερνταμ (σήμερα Νέα Υόρκη) οι Ολλανδοί μετανάστες. Το Δεκέμβριο του 1773 και ξανά το 1774, εφημερίδα της Νέας Υόρκης αναφέρει ότι ομάδες ολλανδικών οικογενειών συγκεντρώθηκαν για να τιμήσουν την επέτειο του θανάτου του Αγίου Νικολάου. Το 1804 ο John Pintard, μέλος της New York Historical Society, στην ετήσια συγκέντρωση του συλλόγου, μοίρασε ξυλογραφίες με τη μορφή του Αγίου Νικολάου. Το φόντο της εικόνας περιλάμβανε οικείες εικόνες του αγίου και κάλτσες γεμάτες παιχνίδια και φρούτα, κρεμασμένες πάνω από ένα τζάκι. Το 1809 ο Washington Irving βοήθησε να ανεβεί η δημοτικότητα του Sinterklaas, όταν στο βιβλίο του The History of New York ανέφερε τον Άγιο Νικόλαο σαν προστάτη άγιο της Νέας Υόρκης.
Το 1822 ο Αμερικανός συγγραφέας Κλέμεντ Μουρ έγραψε το ποίημα «The Night Before Christmas» για τις τρεις κόρες του. Εκεί υπάρχει η πρώτη περιγραφή του Santa Claus και της δράσης του στη σημερινή παγκόσμια εκδοχή. Το ποίημα αυτό δημοσιεύθηκε την 23η Δεκεμβρίου 1823 στην εφημερίδα «Sentinel».

Η ιστορία αυτή εικονογραφήθηκε από τον πατέρα του χιουμοριστικού αμερικανικού σχεδίου Τόμας Νάστ, γερμανικής καταγωγής, που δανείστηκε για τη δημιουργία του στοιχεία από την γερμανική λαϊκή παράδοση των Χριστουγέννων, αλλά και την παραδομένη μορφή του πλανόδιου γερμανού εμπόρου. Σύμφωνα με μία άποψη ο Άγιος Βασίλης γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του αμερικανικού Εμφυλίου, όταν ο Νάστ εργαζόταν στο Harper’s Weekly, στο μεγαλύτερο περιοδικό της εποχής και του είχε ανατεθεί να απεικονίζει με αλληγορικές εικόνες τα δρώμενα του πολέμου. Μία από αυτές ήταν «Ο Άγιος Βασίλης στο στρατόπεδο», όπου παρουσιάζεται για πρώτη φορά ο Άγιος με τα χαρακτηριστικά ενός ευτραφούς άνδρα, ολοστρόγγυλου και ροδαλού, καλυμμένου από άστρα, ο οποίος μοίραζε δώρα σε ένα στρατόπεδο των Βορείων.

Βασισμένος στην επιτυχία που γνώρισε το έργο του το 1862, ο Νάστ συνέχισε να παράγει σχέδια του Άγιου Βασίλη κάθε Χριστούγεννα κατά την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου. Και η σύλληψή του έγινε αποδεκτή, διότι έδωσε στην παραδοσιακή ασκητική, αυστηρή και αποστεωμένη εικόνα του Father Christmas, του Pelze-Nicol και του Pere Noel, μια άλλη διάσταση που αντικατόπτριζε την αφθονία και την ευμάρεια.

Η παράδοση σύμφωνα με την οποία ο Αϊ-Βασίλης περνά μέσα από καμινάδες για να δώσει δώρα στα παιδιά προέρχεται από το ποίημα του Κλέμεντ Μούρ «Μια επίσκεψη του Αγίου Νικόλα», όπου δανείστηκε την ιδέα της καμινάδας, μαζί με την ιδέα του έλκηθρου και των οκτώ ελαφιών που το σέρνουν, από ένα φινλανδικό παραμύθι.

Ο ΑΙ-ΒΑΣΙΛΗΣ & Η COCA-COLA



Μέχρι τη δεκαετία του 1930 η στολή του Αϊ-Βασίλη είχε τα χρώματα του ουράνιου τόξου. Το 1931 ο αμερικανός σχεδιαστής Χέιντον Σάντμπλομ, για τις ανάγκες ενός διαφημιστικού της Coca-Cola, έβαψε τη στολή του αγίου με το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα του αναψυκτικού. Για να μη την ξεβάψει από τότε ποτέ!

Ο ΑΙ-ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ



Στην Ελλάδα και στην ορθόδοξη παράδοση το καλό πνεύμα της Πρωτοχρονιάς ταυτίστηκε εύκολα με το Μέγα Βασίλειο, το μεγάλο ιεράρχη, επίσκοπο Καισαρείας της Καππαδοκίας, κορυφαίου θεολόγου του 4ου αιώνα και ενός από τους Τρεις Ιεράρχες, προστάτες των γραμμάτων και της παιδείας.

Ο Μέγας Βασίλειος ήταν ένας βαθιά μορφωμένος και εξαιρετικά δραστήριος άνθρωπος. Γεννήθηκε το 330 στη Νεοκαισάρεια του Πόντου και από παιδί ακόμα έτυχε βαθιάς, χριστιανικής μόρφωσης. Συμπλήρωσε τις σπουδές του στην Καισάρεια, στην Κωνσταντινούπολη και αργότερα στην περίφημη Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών, όπου γνωρίστηκε και συνδέθηκε με στενή και ειλικρινή φιλία με το Γρηγόριο, που αργότερα έγινε επίσκοπος στη Ναζιανζό.

Σπούδασε ρητορική, φιλοσοφία, αστρονομία, γεωμετρία, ιατρική, φιλολογία και φυσική στην Αθήνα και περιόδευσε στην Αίγυπτο, στη Μεσοποταμία, στην Παλαιστίνη και στην Κοίλη Συρία, για να γνωρίσει από κοντά τους ασκητές και να σπουδάσει το μοναχισμό, που τον γοήτευε πάντα. Με συντροφιά το φίλο του Γρηγόριο Ναζιανζηνό, συνέταξαν ένα απάνθισμα από τα έργα του Ωριγένη, τη «Φιλοκαλία», και τους μοναχικούς κανόνες που αποτελούν τη βάση του ορθόδοξου μοναχισμού.

Οι ανάγκες της Εκκλησίας, που χειμαζόταν την εποχή εκείνη από την αίρεση του αρειανισμού και η απαίτηση του λαού του τον έκαναν να διακόψει το μοναχικό βίο και να χειροτονηθεί πρεσβύτερος στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Το 370 διαδέχθηκε στον επισκοπικό θρόνο το μητροπολίτη Καισάρειας Ευσέβιο. Χαρακτηριστικό ήταν το θάρρος και η τόλμη του απέναντι στον αρειανό αυτοκράτορα Ουάλη, που θέλησε να τον απειλήσει.

Αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην αντιμετώπιση σοβαρών προβλημάτων της εκκλησίας και στη φροντίδα του ποιμνίου του. Οι βαριές όμως εκκλησιαστικές και κοινωνικές φροντίδες αποδείχθηκαν αβάστακτες για τον ασκητικό και ασθενικό ιεράρχη.

Ο Μέγας Βασίλειος πέθανε την 1η Ιανουαρίου του 379 σε ηλικία μόλις 49 χρόνων και πάμφτωχος. Άφησε όμως πίσω του ένα πλούσιο έργο. Εκτός από τα αμέτρητα συγγράμματά του και τη μάχη του εναντίον του αρειανισμού, έγινε γνωστός κυρίως για τη φιλανθρωπία του. Μερίμνησε να χτιστούν νοσοκομεία, φτωχοκομεία, ορφανοτροφεία και γηροκομεία και φρόντιζε πάντα όσους είχαν την ανάγκη του.

Ο Αϊ Βασίλης των Ελλήνων απέχει πολύ από το χοντρούλη και εύθυμο Santa Claus της Βόρειας Ευρώπης. Η παράδοση και οι γραπτές μαρτυρίες τον παρουσιάζουν αδύνατο, μελαχρινό, με μαύρα γένια και γελαστό πάντα. Σύμφωνα με την παράδοση αμέσως μετά τα Χριστούγεννα ξεκινούσε πεζός μ’ ένα ραβδί στο χέρι, απ’ όπου με θαυμαστό τρόπο βλάσταιναν ή ζωντάνευαν κλαδιά και πέρδικες -σύμβολα δώρων- και περνούσε από διάφορους τόπους. Δεν έφερνε στους ανθρώπους δώρα. Τα δώρα του ήταν περισσότερο συμβολικά: η ιερατική ευλογία του και η καλή τύχη.



Από τον Μέγα Βασίλειο ξεκίνησε και η παράδοση της βασιλόπιτας της Πρωτοχρονιάς. Όπως η παράδοση, αναφέρει, την εποχή που ο Μέγας Βασίλειος ήταν Επίσκοπος στην Καισάρεια, ο Έπαρχος της Καππαδοκίας πήγε στην πόλη για να εισπράξει φόρους. Οι κάτοικοι, τρομαγμένοι, ζήτησαν τη βοήθεια του ποιμενάρχη τους. Αυτός τους συμβούλεψε να φέρουν ό,τι πιο πολύτιμο έχουν και, αφού μάζεψαν πολλά δώρα, κοσμήματα και χρυσά νομίσματα, βγήκαν μαζί με το Δεσπότη τους να προϋπαντήσουν τον Έπαρχο.

Η εμφάνιση και η πειθώ του Μεγάλου Βασιλείου καταπράυνε τον Έπαρχο, ο οποίος τελικά δε θέλησε να πάρει τα δώρα. Όταν όμως προσπάθησαν να μοιράσουν πίσω στους πιστούς τα δώρα που ο καθένας είχε φέρει, ο χωρισμός αποδείχτηκε ιδιαίτερα δύσκολος, καθώς πολλοί είχαν προσφέρει όμοια κοσμήματα και όμοια νομίσματα. Τότε ο Μέγας Βασίλειος διέταξε τους πιστούς να φτιάξουν το απόγευμα του Σαββάτου πίτες και να βάλουν μέσα σε κάθε μία από ένα αντικείμενο. Την επομένη τους τις μοίρασε και, σαν από θαύμα, κάθε ένας βρήκε μέσα στην πίτα αυτό που είχε προσφέρει.

Στα ελληνικά δεδομένα η μετατροπή της μορφής του Αγίου Βασιλείου στον βορειοευρωπαίο και βορειοαμερικανό Santa Claus φαίνεται πως πέρασε στην ελληνική κοινωνία, στην αστική κυρίως τάξη, στη δεκαετία 1950-1960 από τους «συγγενείς» μετανάστες, που με τις ευχητήριες κάρτες τους εισήγαγαν και στην Ελλάδα τη νέα μορφή του Αϊ-Βασίλη.

Είτε σαν μεσαιωνικός πεζοπόρος, είτε σαν εύθυμος Santa Claus, ο Άγιος Βασίλειος, ο πρωτοχρονιάτικος δικός μας Αϊ-Βασίλης, έμεινε στην αντίληψη του λαού μας σαν ένας ανθρώπινος άγιος, που ζει και περπατά ανάμεσα μας. Ένας καλοδεχούμενος επισκέπτης, που κάθε πρώτη του χρόνου ξεκινά από την Καισάρεια της Καππαδοκίας και ταξιδεύει στον κόσμο, χαρίζοντας την ευχή του και καλή τύχη.


Κατερίνα Μ. Μάτσου

http://www.i-diadromi.gr/2014/12/blog-post_822.html

Αι - Βασίλης και εθνικότητες


Καθώς ο δικός μας Άι-Βασίλης έρχεται φορτωμένος με δώρα από την Καισάρεια, δεν αποκλείεται να συναντήσει στο δρόμο το Φιλανδό συνάδελφό του ή την Ιταλίδα Μπεφάνα...

ΦΙΛΑΝΔΙΑ :
Γιολοπούκι, ο τράγος των Χριστουγέννων.
Και όμως πίσω από αυτό το όχι και τόσο ελκυστικό όνομα, καθώς και εμφάνιση (εμφανίζεται ως τράγος) κρύβεται ο Αι-Βασίλης των Φιλανδών. Ο Γκολοπούκι ζει στα βουνά του Κόρβατουντούρι στη Λαπωνία και επισκέπτεται τα παιδιά την παραμονή των Χριστουγέννων. Αντίθετα με τον Άι-Βασίλη, δεν μπαίνει στα σπίτια από την καμινάδα αλλά χτυπάει την πόρτα, μπαίνει σαν κύριος και ρωτάει: "Υπάρχει κάποιο καλό παιδί εδώ;"

ΙΤΑΛΙΑ: "Η καλή μας η Μπεφάνα έχει τα μαλλιά αφάνα!"
Τα παιδιά στην Ιταλία είναι πολύ τυχερά, μια και λαμβάνουν δώρα τόσο από τον Μπέμπο Νατάλε την παραμονή των Χριστουγέννων όσο και από την Μπεφάνα την παραμονή των Φώτων. Η Μπεφάνα είναι μια άσχημη αλλά καλή γριούλα που ταξιδεύει με το σκουπόξυλο της σε όλη την Ιταλία για να επιβραβεύσει τα καλά παιδιά. Φοράει ένα μαύρο σάλι και το πρόσωπό της είναι γεμάτο στάχτες, μια και χρησιμοποιεί την καμινάδα για να μπει στα σπίτια. Λένε μάλιστα ότι είναι τόσο καλή νοικοκυρά που, αφού αφήσει τα δώρα της, ρίχνει και ένα καλό σκούπισμα στο σπίτι. Τα παιδιά, για να την ευχαριστήσουν, της αφήνουν ένα ποτηράκι κρασί και μερικά μεζεδάκια. Ο μύθος που συνοδεύει την Μπεφάνα είναι πολύ χαρακτηριστικός: Λένε πως τη νύχτα που γεννήθηκε ο Χριστός, οι Τρεις Μάγοι έκαναν μια στάση στο σπίτι της για να ζητήσουν οδηγίες για το πώς να φτάσουν στη Βηθλεέμ. Εκείνη δεν ήξερε να τους πει, αλλά τους πρόσφερε ευχαρίστως τη φιλοξενία της. Αφοί εκείνοι έφαγαν, ήπιαν και κοιμήθηκαν, την επομένη μέρα, πριν ξεκινήσουν και πάλι το ταξίδι τους, πρότειναν στην Μπεφάνα να τους συνοδεύσει για να προσκυνήσουν όλοι μαζί το νεογέννητο Χριστό. Εκείνη αρνήθηκε γιατί είχε πολλές δουλειές να κάνει. Πολύ γρήγορα όμως το μετάνιωσε και τους αναζήτησε, χωρίς όμως να τα καταφέρει να τους βρει. Από εκείνη την ημέρα, λοιπόν, καβαλάει το σκουπόξυλο της, γεμίζει το σακούλι της με δώρα και επισκέπτεται τα σπίτια των παιδιών με την ελπίδα ότι ανάμεσά τους θα βρει τον Χριστό. Αλίμονο, όμως, στα παιδιά που έκαναν σκανταλιές κατά τη διάρκεια του χρόνου, γιατί στην κάλτσα τους θα βρουν ένα κάρβουνο ή ένα σακούλι γεμάτο στάχτες !

ΓΑΛΛΙΑ: Ο Περ Νοέλ
αναλαμβάνει το μοίρασμα των δώρων στα παιδιά της Γαλλίας. Σύμφωνα με την παράδοση, την παραμονή των Χριστουγέννων τα παιδιά αφήνουν τα παπούτσια τους κοντά στο τζάκι αφού τα γεμίσουν με καρότα και άλλες λιχουδιές που προορίζονται για το γαϊδουράκι του, τον Γκι. Ο Περ Νοέλ παίρνει τα κεράσματα και στη θέση τους αφήνει τα δώρα του, που συνήθως είναι μικρά σε μέγεθος ώστε να χωράνε στα παπούτσια: χρήματα, γλυκά ή μικρά παιχνίδια.

ΡΩΣΙΑ: Ένας αριστοκράτης Άι-Βασίλης
Ο Γερο-Χειμώνας, ή στην τοπική γλώσσα Ντεν Μορόζ, είναι η ρωσική εκδοχή του Άι-Βασίλη. Στην περίπτωσή του, ξεχάστε την κλασική εικόνα του στρουμπουλού παππούλη: ο Ντεντ Μορόζ είναι ψηλός και λυγερόκορμος και έχει μακριά γενειάδα. Φοράει ένα μακρύ, πολυτελή μανδύα με χρυσοκέντητα στολίδια, γούνινο καπέλο και λευκές δερμάτινες μπότες, ενώ κρατάει ένα μαγικό ραβδί που τον βοηθάει στο περπάτημα. Προτιμάει να μετακινείται με μια μεγαλοπρεπή άμαξα που τη σέρνουν τρία άλογα. Τον συνοδεύει η Χιονούλα, ένα κορίτσι που είναι η εγγονή του. Φοβούμενος μη λερώσει τα κομψά του ρούχα, δεν κατεβαίνει από την καμινάδα αλλά μπαίνει κανονικά από την πόρτα τους σπιτιού. Επισκέπτεται την παραμονή της Πρωτοχρονιάς μόνο τα καλά παιδιά και μόνο εκείνα που κοιμούνται: αν δει παιδί ξύπνιο να τον περιμένει, κάνει στροφή και φεύγει μαζί με τα δώρα του!

ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ : Οι Μάγοι με τα δώρα
Μάλλον η Αργεντινή πέφτει λίγο μακριά στον Άι-Βασίλη, γι αυτό και την προσφορά των δώρων την έχουν αναλάβει οι Τρεις Μάγοι. Τα παιδιά τους περιμένουν με αγωνία κάθε χρόνο την παραμονή των Φώτων. Προτού κοιμηθούν, βάζουν κάτω από το κρεβάτι τους ή δίπλα στο δέντρο ένα παπούτσι με την ελπίδα ότι θα γεμίσει με δώρα και γλυκά. Στην εξώπορτα αφήνουν σανό και νερό για να καλοδεχτούν τα άλογα των Μάγων.

ΣΥΡΙΑ: Μια καμήλα όμορφη, που μασάει φύλλα
Τα δώρα για τα παιδιά που ζουν στη Συρία τα κουβαλάει την παραμονή των Φώτων η καμπούρα της μικρότερης καμήλας των Τριών Μάγων! Σύμφωνα με την παράδοση, το προνόμιο αυτό το κέρδισαν τα ταπεινά ζώα το βράδυ της Γέννησης του Χριστού. Ο θρύλος λέει ότι η μικρότερη καμήλα των Μάγων δυσκολεύτηκε πάρα πολύ να διανύσει όλη την απόσταση μέχρι τη Βηθλεέμ αλλά, παρά την εξάντλησή της, κατάφερε να φτάσει στο μακρινό προορισμό της. Η πίστη της επιβραβεύτηκε με την αθανασία, δηλαδή το δικαίωμα στην αιώνια ζωή. Από τότε, η μικρότερη καμήλα επισκέπτεται όλα τα παιδιά του Θεού και τους φέρνει δώρα και ευλογία.

https://xeimwniatikhliakada.wordpress.com/2013/12/29/%CE%BF%CF%84%CE%B1%CE%BD-%CE%B7-%CE%BC%CF%80%CE%B5%CF%86%CE%AC%CE%BD%CE%B1-%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B5-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B1%CF%8A-%CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%BB%CE%B7/

Οταν η Μπεφάνα συνάντησε τον Αϊ-Βασίλη


Οι παραδόσεις διαφέρουν από χώρα σε χώρα ανάλογα με τη νοοτροπία και την ιστορία του κάθε λαού, αλλά και τις κλιματικές συνθήκες.

Το χριστουγεννιάτικο τοπίο είναι για κάποιους χιονισμένο και για άλλους ιδιαίτερα θερμό. Τα Χριστούγεννα γιορτάζονται σε όλο τον κόσμο, από την Κένυα μέχρι τη Νορβηγία και από την Ουκρανία μέχρι τη Νέα Ζηλανδία, όχι όμως και με τον ίδιο τρόπο.

foto2

Ο ροδομάγουλος Αγιος Βασίλης και το στολισμένο δέντρο δεν αποτελούν παράδοση για όλους. Τα χριστουγεννιάτικα έθιμα διαφέρουν από χώρα σε χώρα, ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες, την ιστορία και τη νοοτροπία του κάθε λαού.

ΑΜΕΡΙΚΗ: «Χο, χο, χο! Μέρι Κρίσμας!», αντηχεί στον ουρανό, καθώς καταφτάνει ο Αγιος Βασίλης με το έλκηθρό του

Στη Χαβάη λένε «Μέλε Καλικιμάκα!» δηλαδή Καλά Χριστούγεννα, εύχεται ο ίδιος στους κατοίκους της Χαβάης, κάνοντας εντυπωσιακή άφιξη με… κανό, στη Αγγλία το χριστουγεννιάτικο μενού περιλαμβάνει γεμιστή γαλοπούλα, στη Νορβηγία αρνί, στη Βραζιλία ψάρι και στη Χαβάη σούπα νουντλ και σολομό.

Στη Β. Ευρώπη υποδέχονται τον Αγιο Βασίλη με σκούφους και ζεστά μπουφάν μέσα στο χιόνι, στην Αυστραλία με μαγιό και σαγιονάρες στην παραλία και στην Κένυα κάνοντας μπάρμπεκιου στον κήπο. Στην Αμερική γιορτάζουν τα Χριστούγεννα συγκεντρωμένοι στα σπίτια, ενώ στη Φινλανδία και την Ιρλανδία στα… νεκροταφεία, θέλοντας να τιμήσουν τους νεκρούς τους.

Ο Αγιος Βασίλης είναι ο «Περ Νοέλ» για τους Γάλλους, ο «Σίντερ Κλάας» για τους Ολλανδούς, ο «Βάιναχτσμαν» για τους Γερμανούς, ο «Λαμ Κουνγκ Κουνγκ» (δηλαδή Καλός γερο-πατέρας) για τους Κινέζους, ενώ στην Ουκρανία όλοι περιμένουν τον «Παγωμένο Πατέρα», που συνοδεύεται από το «Κορίτσι – Νιφάδα».

Άι-Βασίλης-τελος-1024x512

Το έλκηθρο δεν το σέρνουν πάντα τάρανδοι, αλλά ακόμη και καγκουρό, όπως συμβαίνει στην Αυστραλία.

Τα Χριστούγεννα γιορτάζονται με λαμπρότητα μέχρι και στην Ιαπωνία, όπου μόλις το 1% του πληθυσμού της είναι χριστιανοί. Οι Ιάπωνες, μιμούμενοι τους δυτικούς, τρώνε γαλοπούλα και στολίζουν δέντρο, αλλά τα δώρα τους τα φέρνει ο «Χοτέισο», μία θεότητα που βλέπει τα πάντα, αφού έχει μάτια και στο πίσω μέρος του κεφαλιού.

Στην Κροατία στολίζουν το χριστουγεννιάτικο τραπέζι με σανό και ένα μήλο, σύμβολα της γονιμότητας. Αντίστοιχα, στη Σερβία και το Μαυροβούνιο σκορπούν άχυρα στο τραπέζι για να υπάρχει υγεία.

Κι ενώ πολλά παιδιά ανά τον κόσμο ταχυδρομούν το γράμμα τους στον Αγιο Βασίλη, τα παιδιά στη Μεγάλη Βρετανία το ρίχνουν στο τζάκι, ώστε να γίνει καπνός και να ταξιδέψει πιο γρήγορα μέχρι τον Βόρειο Πόλο.

Στην Ιρλανδία, τα παιδιά είναι «άπληστα» και κρεμούν στο τζάκι χριστουγεννιάτικες τσάντες, αντί κάλτσες, για να χωρέσουν μέσα περισσότερα δώρα.

Χριστούγεννα αλλού με ζέστη κι αλλού με χιόνια, ενώ στη Χαβάη Αγιος Βασίληςκαταφτάνει με… τζετ σκι ή… κανό και τον υποδέχονται παίζοντας κάλαντα με τη συνοδεία γιουκαλίλι. Τα παιδιά πηγαίνουν στη θάλασσα για να δοκιμάσουν το νέο σερφ που πήραν δώρο.

284

Στην Ιαπωνία τα παιδιά περιμένουν τον… Χοτέισο και

στην Ιταλία, τη μάγισσα Μπεφάνα να τους φέρει τα δώρα.

KONICA MINOLTA DIGITAL CAMERA

Μία μάγισσα που πετά με τη σκούπα της την παραμονή των Θεοφανίων και μοιράζει παιχνίδια στα καλά παιδιά και… κάρβουνα στα άτακτα. Λέγεται πως φιλοξένησε τους τρεις μάγους ενώ πήγαιναν να βρουν τον νεογέννητο Χριστό και πως αρνήθηκε να τους συνοδεύσει στο ταξίδι τους με τη δικαιολογία πως είχε πολλές δουλειές. Αργότερα όμως το μετάνιωσε και από τότε άρχισε να αναζητά τον Χριστό από σπίτι σε σπίτι για να του προσφέρει δώρα και γλυκά.

ΔΑΝΙΑ Εδω έχουν σαν πρώτο πιάτο στο εορταστικό δείπνο της παραμονής των Χριστουγέννων είναι η παραδοσιακή πουτίγκα ρυζιού, μέσα στην οποία οι νοικοκυρές της Δανίας «κρύβουν» ένα αμύγδαλο. Οποιος το βρει είναι ο τυχερός της χρονιάς. Πουτίγκα προσφέρουν και στα ξωτικά, που συνοδεύουν τον Αγιο Βασίλη και είναι ιδιαίτερα αγαπητά στα παιδιά.

ΣΟΥΗΔΙΑ Η κόρη «Σάντα Λουτσία» Στις 13 Δεκέμβρη η μεγαλύτερη κόρη της οικογένειας υποδύεται τη «Σάντα Λουτσία», σύμβολο του φωτός, φορώντας ένα μακρύ λευκό φόρεμα και ένα στεφάνι με αναμμένα κεριά στο κεφάλι. Επισκέπτεται τα σπίτια της γειτονιάς και προσφέρει καφέ και κουλουράκια τραγουδώντας παλιά ναπολιτάνικα κάλαντα. Αν και ο θρύλος της Λουτσία γεννήθηκε στις Συρακούσες το 300 μ.Χ., ωστόσο το έθιμο αυτό τηρείται με ευλάβεια στη Σουηδία. Λέγεται πως βοηθούσε τους κυνηγημένους χριστιανούς στις κατακόμβες και φορούσε τα κεριά στο κεφάλι για να βλέπει μέσα σ’ αυτές.