22 ΜΑΗ: Παγκόσμια ημέρα βιοποικιλότητας

Θεωρητική προσέγγιση

Με τον όρο βιολογική ποικιλότητα ή βιοποικιλότητα αναφερόμαστε στην ποικιλία γονιδίων, ειδών και
οικοσυστημάτων, δηλαδή στα διάφορα φυτά, ζώα και μικροοργανισμούς, στα γονίδια που αυτοί περιέχουν
και στα οικοσυστήματα που σχηματίζουν. Είναι ο καρπός δισεκατομμυρίων ετών εξέλιξης, που
διαμορφώνεται από τις φυσικές διαδικασίες, αλλά και από την επιρροή των ανθρώπων.

Ο συνολικός αριθμός των ειδών που υπάρχουν στη Γη υπολογίζεται ότι είναι περίπου 13 εκατομμύρια, μπορεί
όμως να φθάνουν, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις και τα 100 εκατομμύρια! Οι μεγαλύτερες πηγές
βιοποικιλότητας εντοπίζονται στα τροπικά δάση και στους ωκεανούς που παραμένουν στο μεγαλύτερο μέρος
τους ανεξερεύνητοι.

Οι θάλασσες και οι ωκεανοί καλύπτουν το 71% της επιφάνεια της Γης και λόγω του τεράστιου μεγέθους τους,
σε συνδυασμό με την υψηλή πίεση που επικρατεί στα μεγάλα βάθη, είναι πολύ δύσκολο να εξερευνηθούν, με
αποτέλεσμα να γνωρίζουμε πολύ λιγότερα γι’ αυτούς από ότι γνωρίζουμε για το φεγγάρι. Το μέσο βάθος τους
είναι 4.000 μέτρα και προσφέρουν συνολικό ζωτικό χώρο σε 3 διαστάσεις, 250 φορές μεγαλύτερο σε σχέση με
όλες τις ηπείρους μαζί. Συνεπώς δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι φιλοξενούν πάνω από το 90% της
συνολικής μάζας των ζωντανών οργανισμών του πλανήτη.

Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα δεν έχει σταματήσει τις προσπάθειες συγκέντρωσης όσο το δυνατόν
περισσότερων στοιχείων σχετικά με τη ζωή στους ωκεανούς. Το 2000 μάλιστα ξεκίνησε ένα 10ετές φιλόδοξο
ερευνητικό πρόγραμμα για την «Απογραφή της Θαλάσσιας Ζωής» και σύμφωνα με τα αποτελέσματα που
ανακοινώθηκαν το 2010, τα επισήμως γνωστά και ταξινομημένα από τους επιστήμονες θαλάσσια είδη
ανέρχονται σε 250.000.

Γιατί είναι όμως τόσο σημαντική η θαλάσσια βιοποικιλότητα;

Κάθε θαλάσσιος οργανισμός όσο μικρός κι αν είναι, όσο ασήμαντος κι αν φαίνεται, αποτελεί κρίκο της
τροφικής αλυσίδας και είναι πολύτιμος για την ισορροπία των οικοσυστημάτων και για τον ίδιο τον άνθρωπο.

Ο πρώτος κρίκος σε όλες σχεδόν τις τροφικές αλυσίδες είναι το μικροσκοπικό φυτοπλαγκτόν που βρίσκεται
στη θάλασσα και η παρουσία του καθορίζει σε σημαντικό βαθμό τη γενικότερη αφθονία των ειδών του θαλάσσιου
περιβάλλοντος. Όλοι οι επόμενοι κρίκοι στην τροφική αλυσίδα αποτελούνται από ζωικούς οργανισμούς και στην
κορυφή της βρίσκεται ο άνθρωπος.

Η βιοποικιλότητα του πλανήτη πριν την εμφάνιση του ανθρώπου ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτή που είναι
σήμερα, η ανθρώπινη δραστηριότητα όμως λόγω της χρήσης των πόρων της Γης, αλλά και της αύξησης του
πληθυσμού, οδήγησαν στη μείωσή της. Όσον αφορά τη θαλάσσια βιοποικιλότητα, παράγοντες που ευθύνονται για
την μείωσή της είναι η υπεραλίευση, που έχει φτάσει τα ιχθυοαποθέματα στα όρια τους για να καλυφθούν οι
ανάγκες μας σε τροφή, η ρύπανση των θαλασσών και το φαινόμενο του ευτροφισμού, η αστικοποίηση των
παράκτιων περιοχών, καθώς και η κλιματική αλλαγή, με ό,τι αυτή συνεπάγεται για τη ζωή μέσα στη θάλασσα.

Όλα τα παραπάνω έχουν οδηγήσει πολλούς οργανισμούς στα πρόθυρα της εξαφάνισης. Σύμφωνα με την
«Κόκκινη Λίστα» των απειλούμενων ειδών της Διεθνούς Ένωσης Προστασίας της Φύσης υπάρχουν 98 κρίσιμα
απειλούμενοι θαλάσσιοι οργανισμοί, 151 απειλούμενοι και 488 ευάλωτοι. Ενδεικτικοί οργανισμοί που
ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες είναι η δερματοχελώνα, η χελώνα καρέτα – καρέτα, ο τόνος του Νοτίου
Ημισφαιρίου, η γαλάζια και η μεγάπτερη φάλαινα, ο φαλαινοκαρχαρίας, ο γκρι και ο λευκός καρχαρίας.

Χρήσιµα links

» https://www.biodiversitygr.org/
» http://www.helmepacadets.gr/gr/marine-environment/fauna
» http://www.helmepacadets.gr/gr/marine-environment/food-chain
» http://www.unesco.org/new/en/natural-sciences/ioc-oceans/focus-areas/rio-20-ocean/blueprint-for-thefuture-we-want/marine-biodiversity/facts-and-figures-on-marine-biodiversity/
» http://kpe-kastor.kas.sch.gr/biodiversity_site/b/aquatic_ecos.htm

Δραστηριότητα 4 (βαθμός δυσκολίας 2)


Γίνετε για λίγο δημοσιογράφοι και πάρτε μια φανταστική συνέντευξη από έναν θαλάσσιο
οργανισμό. Αφού συλλέξετε τις πληροφορίες που θέλετε, φτιάξετε το προφίλ του και αναρτήστε το στο φόρουμ της τάξης μας ή στο padlet:

https://padlet.com/mlampridoy/nwh2itscuvljnir7

(ελπίζω θυμάστε τον κωδικό...)

Ερωτήσεις για τη συνέντευξη:

Που ζει; Τι τρώει; Ποια είναι τα φυσικά του χαρακτηριστικά; Ποιο μήνυμα θα ήθελε να ακουστεί στην ανθρώπινη κοινωνία;


Αν ο οργανισμός αυτός κινδυνεύει με εξαφάνιση, καταγράψτε τους λόγους που έχει φτάσει σ’
αυτήν την κατάσταση και προτείνετε λύσεις για τη σωτηρία του.